Czas na ortodoncję
Zapobieganie wadom zgryzu polega na usuwaniu czynników szkodliwych od najwcześniejszych okresów rozwoju. Jeżeli dziecko rozwija się prawidłowo i nie obserwujemy żadnych nawyków ustnych, oddycha i mówi prawidłowo- to dobrym momentem, aby ortodonta ocenił warunki zgryzowe i wykrył ewentualne nieprawidłowości jest dopiero wiek 7-9 lat, czyli moment wymiany zębów siecznych.
W okresie przedszkolnym do szkodliwych czynników należą:
-nawykowe ssanie,
-obgryzanie paznokci,
-oddychanie przez usta.
W tym okresie można uzyskać poprawę warunków zgryzowych dość prostymi środkami np: za pomocą ćwiczeń gimnastycznych czy przyrządów ćwiczebnych.
Po wyrznięciu wszystkich zębów mlecznych dziecko powinno spożywać twarde, surowe owoce i warzywa (np: marchewkę), które zmuszają mięśnie do pracy. Bardzo ważna jest odpowiednia higiena, aby nie dopuścić do próchnicy, a co gorsze przedwczesnej utraty zęba mlecznego. W takich przypadkach konieczne jest uzupełnienie brakującego miejsca (poprzez wykonanie utrzymywacza przestrzeni), aby nie doszło do zmniejszenia ilości przestrzeni dla odpowiedniego zęba stałego, a także, aby zachować prawidłową funkcję żucia i mowy.
Najczęściej dziecko trafia do ortodonty w wieku 7-9 lat z powodu stłoczeń zębów w odcinku przednim. Nie każde stłoczenie zębów wymaga leczenia w tym okresie i nie należy się niepokoić stłoczeniem dolnych siekaczy, które w tym wieku są jeszcze nierówno ustawione, co jest normą. Szpara pomiędzy siekaczami górnymi (do 2mm) też jest stanem przejściowym, fizjologicznym (tzw. faza „brzydkiego kaczątka”), wynikającym z braku siekaczy bocznych i kłów stałych. Szpara do 2 mm ulegnie zamknięciu spontanicznie z chwilą wyrznięcia się kłów stałych, a stopniowy rozwój łuków zębowych poprawi sytuację, zwiększając ilość miejsca dla zębów stałych.
Podsumowując, dla dziecka w okresie uzębienia mlecznego (3-6 lat) bardzo niewiele jest wskazań do leczenia ortodontycznego. Utrata zębów mlecznych, zwłaszcza trzonowych (4 i 5) jest jednym ze wskazań do zastosowania utrzymywacza przestrzeni, aby nie dopuścić do zmniejszenia miejsca dla zęba stałego. Odwrotne zachodzenie siekaczy- to znaczy, gdy siekacze dolne nagryzają na górne, również jest wskazaniem do szybkiej korekty, gdyż może to powodować zbaczanie żuchwy, a także hamować wzrost szczeki.
W okresie uzębienia mieszanego wady zgryzu o średnim nasileniu, choć widoczne już w tym wieku nie wymagają leczenia w tak wczesnym okresie, lepiej poczekać do wyrznięcia wszystkich zębów stałych, kiedy łatwiej ocenić ilość miejsca w łuku zębowym. Należy wiedzieć, że zbyt wczesne leczenie wad zgryzu nie gwarantuje sukcesu, gdyż wady uwarunkowane genetycznie i tak pojawiają się ponownie zgodnie ze wzorcem dziedziczenia w okresie wzrostu! W okresie uzębienia mieszanego można natomiast zacząć już leczyć ciężkie wady zgryzu lub wady szkieletowe.
Leczenie można wtedy przeprowadzić w dwóch fazach:
Faza 1-aparatem ruchomym w okresie uzębienia mieszanego, na 2-3 lata przed skokiem wzrostowym stosując techniki modyfikujące wzrost. Okres uzębienia mieszanego jest tu najlepszy – dla dziewczynek jest to 8-9 lat i odpowiednio 10-11 lat u chłopców, ponieważ dziewczynki zwykle wyprzedzają chłopców w rozwoju o 2 lata.
Faza 2-aparatem stałym po wyrznięciu wszystkich zębów stałych. Aparat stały zakłada się kiedy dziecko ma już wszystkie zęby stałe w wieku około 12 lat. Leczenie aparatem stałym trwa około 2 lat. Po zdjęciu aparatu należy utrwalić wynik leczenia ortodontycznego. W tym celu nosi się jeszcze zdejmowane aparaty ruchome, średnio przez kolejne 2 lata.
